CMK Uyarınca Müdafi ve Vekil Görevlendirmelerine Uygulanan Ücret Tarifesi Hakkında Değerlendirme

Uygulamada CMK Görevlendirmesi olarak bilinen ve belirli şartların varlığı halinde şüpheli, sanık veya kanunda sayılan nitelikteki mağdurlara müdafi tayinine ilişkin barolar tarafından gerçekleştirilen atama işlemlerinin hukuki dayanağını Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 150. maddesi teşkil etmektedir.

CMK m.150 hükmünde:

‘‘Müdafiin görevlendirilmesi

Madde 150 – (Değişik: 6/12/2006 – 5560/21 md.)

(1) Şüpheli veya sanıktan kendisine bir müdafi seçmesi istenir. Şüpheli veya sanık, müdafi seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde bir müdafi görevlendirilir.

(2) Müdafii bulunmayan şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise, istemi aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir.

(3) Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada ikinci fıkra hükmü uygulanır.

(4) Zorunlu müdafilikle ilgili diğer hususlar, Türkiye Barolar Birliğinin görüşü alınarak çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.’’ düzenlemesi yer almaktadır.

Müdafi tayinini gerektiren hallerde Barolar kendi CMK Uygulama Servisleri aracılığıyla üyeleri arasından görevlendirme gerçekleştirmek suretiyle adil yargılanma ve müdafi yardımından yararlanma hakkının tecellisi hususunda adalet sistemine katkı sağlamaktadırlar.

İstanbul Barosu 2018-2020 Dönemi çalışma raporu uyarınca İstanbul Barosu CMK Servisi’ne kayıtlı 22.743 avukat bulunmakla birlikte, 18.029 meslektaşımız aktif olarak zorunlu müdafi ve vekil olarak görev almaktadır. 17-18 Ekim 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen Genel Kurul Toplantısı’nda açıklandığı üzere İstanbul Barosu’na geçtiğimiz 3 yıllık faaliyet dönemi içerisinde yaklaşık 13.000 yeni meslektaşımızın üye olduğu ve 6642 meslektaşımızın CMK Meslek İçi Eğitim Semineri’ne katılım sağlamış olduğu göz önüne alındığında aktif görevde bulunan avukat sayısının ivmeli bir biçimde artacağı çıkarımı isabetli olacaktır.

Özellikle mesleğe yeni atılan meslektaşlarımızın hayatlarını idame ettirmek amacıyla serbest avukatlık faaliyetlerine başladıkları dönemde CMK Görevlendirmelerinin maddi anlamda son derece önemli bir konumda olduğu görülmektedir.

CMK Görevlendirmeleri kapsamında Avukatlık Hizmeti veren avukatlara ödenecek ücret tarifesine ilişkin tebliğ T.C. Adalet Bakanlığı’nca her yıl Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmektedir. Güncel tarifeye Bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Gerek soruşturma aşamasında gerekse kovuşturma aşamasında takdir edilen ücretlerin Avukatlık Kanunu m.168 uyarınca Türkiye Barolar Birliği tarafından ilgili prosedürün işletilmesi suretiyle her yıl Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne(AAÜT) kıyasla hayli düşük meblağlardan ibarert olduğu görülmektedir. Örneğin Ağır Ceza Mahkemesi’nin görevli olduğu bir davanın takibi için AAÜT uyarınca 8.200 TL’nin altında bir ücret belirlenemeyeceği düzenlenmiş olmakla birlikte CMK Görevlendirmesi neticesinde Ağır Ceza Mahkemelerinin görev alanına giren davaların takibi için brüt 1536 TL ücretin takdir edilmiş olduğu görülecektir. Hiç şüphesiz ki bu durum CMK Görevlendirmelerini hukuki yardım hizmetinden uzaklaştırmakta ve mesleğe yeni atılan meslektaşların hayatlarını idame ettirebilmeleri adına adeta angarya ile karşı karşıya kalmalarına sebebiyet vermektedir. Ayrıca AAÜT’nin Ceza Davalarında Ücret başlıklı 14. Maddesinin 4. Fıkrasında düzenlenen ‘‘Beraat eden ve kendisini vekil ile temsil ettiren sanık yararına Hazine aleyhine maktu avukatlık ücretine hükmedilir.’’ Hükmüne rağmen CMK kapsamında görevlendirilen avukatların dava neticesinde müdafi olarak görevlendirildikleri sanık bakımından beraat kararı verilmesi üzerine vekalet ücretine ilişkin talepleri uygulamada reddedilmektedir. Bu durum meslektaşların CMK görevlendirmelerine angarya olarak yaklaşmasına, dosya için mesai harcarken bu durumu göz ardı edememelerine ve şüpheli veya sanığın adil yargılanma hakkının dolaylı olarak zedelenmesine sebebiyet vermektedir. 2021 yılı AAÜT’ye bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Her ne kadar Yargı Reformu çalışmaları kapsamında bu hususun da ele alınması gerektiği her dönem dile getiriliyor olsa da somut bir adım atılmamış olması sistemin verimli çalışmasının önünde büyük bir engel teşkil etmektedir. İvmeyle artan avukat sayısının da nazara alınması sonucunda avukat başına düşen görevlendirme sayısının her geçen yıl daha da azalacağı ve ücretlerin AAÜT ile kıyaslanınca son derece düşük kalması sebebiyle serbest avukatlığa yeni başlayan meslektaşların artan yaşam maliyeti ve işletme ücretleri karşısında her geçen gün ekonomik bakımdan daha da zor duruma düşeceği ve hayatlarını idame etmekte sorunlar yaşayacakları gerçeğinin yadsınamaz olduğu görülecektir. Bu hususta Baroların ve Türkiye Barolar Birliği’nin aktif bir biçimde mücadele vermesi ve CMK Ücret Tarifesi’nin olması gerektiği üzere AAÜT ile denk olması hususunda çalışma yapmaları gerekmektedir.

Saygılarımla, Av. Murat Alper ÖZKAN